CQI-29 işletmesinde sert lehimleme (brazing) yapan veya bu hizmeti dolaylı yoldan satın alan otomotiv firmaları için Automotive Industry Action Group (AIAG), Otomotiv Endüstrisi Eylem Grubu tarafından yayınlanmış hem kuruluş içi hem de tedarikçi veya ana sanayi tarafından kullanılabilen bir değerlendirme soru listesidir. Tüm tedarik zinciri boyunca sert lehimleme işlemlerinin etkinliğini doğrulamak için CQI-29 Özel İşlem: Sert Lehimleme Sistem Değerlendirmesi kullanılmalıdır.
Brazing, sert lehimleme özel prosesi için değerlendirme standardı olan CQI-29, 14 Mayıs 2021 tarihinde ilk kez yayınlandı. Dolayısı ile hepimiz için yeni bir standart.
Hangi firmalar CQI-29'u kullanmak zorunda? IATF 16949 kapsamına giren tüm işletmeler bu değerlendirmeyi yapmak ile yükümlüdür.
Bir hatırlatma yapmakta fayda var. IATF 16949'a kimler tabi? Cevabımız IATF 16949 Rules (kurallar) kitapçığı sayfa 7'de. Aşağıda alıntılıyorum,
Otomotiv tanımına giren aşağıdaki araçların üretim hattına veya orjinal yedek parça sağlayıcısına iş yapan firmalar.
Binek otomobil
Hafif ticari araç
Kamyon
Otobüs
Motosiklet
Standart hakkında kısa bir genel kültür bilgisi verdikten sonra detaylara geçebiliriz diye düşünüyorum.
CQI-29 Special Process: Brazing System Assessment veya CQI-29 Özel İşlem: Lehimleme Sistemi Değerlendirmesi incelemesi başlıyor!
Yenilenen diğer CQI dokümanlarından alıştığımız mavi ağırlıklı açılış sayfası.
Burayı açılış sayfası diye adlandırmamın nedeni standardın sonuç sayfası için kullanılan isim de cover sheet. (kapak sayfası) Karışıklık olmaması adına açılış sayfası dedim.
Kapak sayfası CQI-9'dan farklı olarak tasarlanmış. Eski CQI kapak sayfalarına göre çok daha detaylı olduğunu söylemem lazım. Excel ile yapılan girişler ile "yerine getirme dereceleri" (degrees of fulfillment) hesaplanıyor ve bu sonuçlar renkli şekilde ekranda gözüküyor. (kırmızı-sarı-yeşil değerlendirme)
Kapak sayfası "Kritik - Kalite Özelliklerinin" (Critical to Quality Characteristics) CTQ değerlendirilmesi ve özetini içeriyor
Ürüne özel bilgiler, parça tanımı, adı vb. içeriyor
Lehimleme işlemleri ayrıntılı ve kapak sayfasında gösteriliyor
İlk maddeyi biraz detaylandırmak isterim, "yerine getirme dereceleri" kırmızı, sarı ve yeşil olarak belirlenmiş. Bunların içerikleri şöyle
Kırmızı
Gereksinimleri karşılamıyor, acil müdahale gerektiriyor. Proses incelemesi, uygun olmayan ürün olduğunu gösterir.
Kırmızı bir sonuç çıkması için aşağıdaki şartlar gerekli:
Herhangi bir CTQ KIRMIZI sonuç
Herhangi bir BSA KIRMIZI sonuç
BSA veya İş denetimi ile ilgili ≥67% Sarı sonuç
Sarı
Gereksinimleri karşılamıyor, risk mevcut. Proses incelemesi, uygun olmayan ürünün olabileceğini gösterir.
Sarı sonuç için gerekli şartlar:
<90% YEŞİL -0- KIRMIZI
Yeşil
Tüm gereksinimleri karşılar.
Yeşil sonuç için gerekli şartlar:
≥90% YEŞİL
Lehimleme Sistemi Değerlendirmesi (BSA) ana denetim soru listesi toplam 9 bölümde ele alınmış.
• Bölüm 1 Lehimleme Sistemi Değerlendirmesi
• Bölüm 2 Dokümantasyon
• Bölüm 3 Gelişmiş Kalite Planlaması ve Dokümantasyon
• Bölüm 4 Üretim Süreci & İzleme ve Belgeleme
• Bölüm 5 Fikstürler ve Takımlar
• Bölüm 6 Yeniden İşleme ve Hurdaya İlişkin Prosedürler ve Belgeler
• Bölüm 7 Proses Ekipmanı ve Test Ekipmanı Gereklilikleri
• Bölüm 8 Termal Yönetim
• Bölüm 9 Süreç İzleme
Süreç tabloları ve iş denetimleri ortak bir denetim kontrol listesinde bir araya getirilmiş ve “Lehim iş süreçleri" olarak adlandırılmış.
CQI-29 standardı, CQI-15 Kaynak Sistemi Değerlendirmesine (kaynak işlemleri) benzer bir standart olmak ile birlikte toplam 4 iş denetim süreci tablosuna sahip.
Kontrollü Atmosfer Lehimleme (Controlled Atmosphere Brazing)
Vakum Fırını
Alev
İndüksiyon
İlgili lehimleme süreçlerinin denetim soru listeleri "İş Denetim Süreci Tablolar" aşağıdaki alt soru öğelerine göre yeniden düzenlenmiş:
Parça Baskısı
Kontrol planı
Lehimleme Kalite Denetimi ve Raporları
Parametre Belgeleri
Bakım Kayıtları
Sürdürülebilirlik
Süreç İzleme
Fikstür ve Takımlama
Son olarak standardın sonuna bir en iyi uygulama örnekleri bölümü eklenmiş.
Lehimleme Sağlık Tablosu (Brazing Health Chart)
BOK (Book of Knowledge Template) Bilgi Kitabı Şablonu = Alınan Dersler
Olay Matrisi
Sonuç:
Yıllardır ısıl işlem fırınlarında çalışmış bir ısıl işlemci olarak brazing (sert lehimleme) uygulamaları ile iç içe olduğum için standartta yadırgadığım bir konu olmadı. CQI-9 ve CQI-15 kullanıcıları kendilerinden bir şeyler bulacaklardır.
Yeni değerlendirme daha sayısal verilere dayalı bir sonuç ekranı sunduğu içinde hoşuma gitti. Ölçülebilir puanlama sistemi zaman içinde iyileştirme eylemlerinin sonuçlarını "Sürekli Kalite İyileştirmesi" olarak takip etmemize olanak sağlayacak.
Ülkemizde gerek düşük alaşımlı çeliklerin (çoğunlukla av tüfeği üreticileri) gerekse alüminyum, paslanmaz çelikler gibi malzemelerin lehimleme işlemleri sıklıkla yapılıyor. Bu kadar karmaşık bir prosese bir yol gösterici standardın yayınlanmış olması ayrıca sevindirici.
CQI-29 eğitimi
Bu tip dokümanlar tamamen teknik bilgi içeren uygulama standartları olduğu için bu eğitimlerin Metalurji ve Pirometri bilimine haiz kişiler tarafından yapılması gerektiğini düşünüyorum.
Evet standardın kalite ile ilintili bölümleri var ancak şunu unutmayalım ki bu teknik uygulamaların yönetilmesini sorgulayan bir sistem. Otomotiv üretimi ve servis parçası organizasyonları için bir lehimleme yönetim sistemine ortak bir yaklaşım sağlamayı amaçlayan tüm lehimleme çeşitlerini kapsayan kapsamlı bir denetim. Dolayısı ile bu proseslere hakim olmayanların eğitmeni ve değerlendiricisi olamayacağı bir standart.